استاد مرتضى مطهرى

قرآن سخن پيامبران گذشته را كه نقل مى‏كند مى‏گويد همگان گفتند:«ما از مردم مزدى نمى‏خواهيم، تنها اجر ما بر خداست‏».اما به پيغمبر خاتم خطاب مى‏كند:

قل لا اسالكم عليه اجرا الا المودة فى القربى ⁽¹⁾ .

بگو از شما مزدى را درخواست نمى‏كنم مگر دوستى خويشاوندان نزديكم.

اينجا جاى سؤال است كه چرا ساير پيامبران هيچ اجرى را مطالبه نكردند و نبى اكرم براى رسالتش مطالبه مزد كرد،دوستى خويشاوندان نزديكش را به عنوان پاداش رسالت از مردم خواست؟

قرآن خود به اين سؤال جواب مى‏دهد:

قل ما سالتكم من اجر فهو لكم ان اجرى الا على الله ⁽²⁾ .بگو مزدى را كه درخواست كردم چيزى است كه سودش عايد خود شماست.مزد من جز بر خدا نيست.

يعنى آنچه را من به عنوان مزد خواستم عايد شما مى‏گردد نه عايد من.اين دوستى كمندى است‏براى تكامل و اصلاح خودتان.اين اسمش مزد است و الا در حقيقت‏خير ديگرى است كه به شما پيشنهاد مى‏كنم،از اين نظر كه اهل البيت و خويشان پيغمبر مردمى هستند كه گرد آلودگى نروند و دامنى پاك و پاكيزه دارند(حجور طابت و طهرت)،محبت و شيفتگى آنان جز اطاعت از حق و پيروى از فضايل نتيجه‏اى نبخشد و دوستى آنان است كه همچون اكسير،قلب ماهيت مى‏كند و كامل ساز است.

مراد از«قربى‏»هر كه باشد مسلما از برجسته‏ترين مصاديق آن على عليه السلام است.فخر رازى مى‏گويد:

«زمخشرى در كشاف روايت كرده:«چون اين آيه نازل گشت،گفتند:يا رسول الله!خويشاوندانى كه بر ما محبتشان واجب است كيانند؟فرمود:على و فاطمه و پسران آنان‏».

از اين روايت ثابت مى‏گردد كه اين چهار نفر«قرباى‏»پيغمبرند و بايست از احترام و دوستى مردم برخوردار باشند،و بر اين مطلب از چند جهت مى‏توان استدلال كرد:

1.آيه الا المودة فى القربى .

2.بدون شك پيغمبر فاطمه را بسيار دوست مى‏داشت و مى‏فرمود:«فاطمه پاره تن من است.بيازارد مرا هر چه او را بيازارد»و نيز على و حسنين را دوست مى‏داشت،همچنانكه روايات بسيار و متواتر در اين باب رسيده است.پس دوستى آنان بر همه امت واجب است ⁽³⁾

پى‏نوشتها

1- شورى/23.

2- سبا/47.

3- محبت پيغمبر نسبت‏به آنان جنبه شخصى ندارد،يعنى تنها بدين جهت نيست كه مثلا فرزند يا فرزندزاده او هستند،و اگر كسى ديگر هم به جاى آنها مى‏بود پيغمبر آنها را دوست مى‏داشت.پيغمبر از آن جهت آنها را دوست مى‏داشت كه آنها فرد نمونه بودند و خدا آنها را دوست مى‏داشت و الا پيغمبر اكرم فرزندان ديگرى هم دوست مى‏داشت كه آنها فرد نمونه بودند و خدا آنها را دوست مى‏داشت و الا پيغمبر اكرم فرزندان ديگرى هم داشت كه نه او با آنها به اين شكل محبت داشت و نه امت چنين وظيفه‏اى داشتند.

4- اعراف/158.

5- احزاب/21.

6- التفسير الكبير فخر رازى،ج‏27/ص‏166،چاپ مصر.

1 - بهترين كارها اميد و ترس به خداوند را بحد اعتدال داشتن است‏» ⁽¹⁾

2 - «از پروردگارت بترس ترسيدنى كه تو را از اميد به وى مشغول سازد و به وى اميد داشته باش اميد كسى كه تو را از بيمش اميد نباشد» ⁽²⁾

3 - «از خدا بترس ترسيدن كسى كه دلش را بفكر مشغول ساخته (و خاطر از جز خداى پرداخته است) زيرا كه ترس از خدا مركبى راهوار و ايمن و زندانى براى نفس است از (ارتكاب) گناهان‏» ⁽³⁾

4 - «بترس (از آخرت) تا ايمن باشى و ايمن نباش تا بترسى‏» ⁽⁴⁾

5 - «ترس از خدا براى كسيكه آنرا شعار و تن پوش خود قرار دهد ايمنى (از عذاب آخرت) مى‏آورد» ⁽⁵⁾

6 - «ترس از خدا شهپر ايمان است‏» ⁽⁶⁾

پى‏نوشتها:

(1)غررالحكم فصل 30 ح 18

(2)غررالحكم فصل 30 ح 19

(3)غررالحكم فصل 30 ح 21

(4)غررالحكم فصل 30 ح 17

(5)غررالحكم فصل 30 ح 55

(6)غررالحكم فصل 30 ح 54

یکی از اموری که خداوند بر آن سفارش نموده، اطاعت از پیامبر (ص) و ابراز عشق و محبت نسبت به ایشان می باشد، چنانچه آمده است: و کسی که خدا و پیامبر (ص) را اطاعت کند، (در روز رستاخیز) همنشین کسانی همچون پیامبران، صدیقان، شهیدان و صالحان خواهد بود که خدا نعمت خود را بر آنان تمام کرده است. (نساء: آیه 69)

مرحوم طبرسی درباره ی این گفتار خداوند روایتی آورده که این آیه در شرح حال «ثوبان» خدمتکار رسول خدا (ص) که علاقه شدیدی نسبت به آن حضرت داشت و بی قرار ایشان بود، نازل شده است، چنانچه روزی ثوبان نزد حضرت آمد، در حالی که رنگ چهره اش دگرگون و بدنش ضعیف شده بود.
پس حضرت محمد (ص) پرسیدند: ای ثوبان؛ چه چیز تو را به این حال و روز انداخته است؟
ثوبان پاسخ داد: ای رسول خدا؛ دچار بیماری نمی باشم، جز اینکه، هنگامی که شما را نمی بینم بی تاب دیدار شما می شوم تا دوباره شما را دیدار نمایم، و این بار به یاد آخرت افتاده و از فکر ندیدن شما به هراس و وحشت افتادم؛ زیرا من می دانم که شما در بهشت با پیامبران صدرنشین می باشید و اگر من داخل بهشت هم شوم در جایگاهی پایین تر از شما جا دارم و چنانکه داخل بهشت نشوم که دیگر هرگز شما را نمی توانم ببینم!
در اینجا بود که آیه ی شریفه نازل گردید. سپس آن حضرت فرمودند: سوگند به کسی که جان من در دست اوست، هیچ بنده ای به معنی واقعی کلمه مومن نیست، مگر این که من در نزدِ او بیشتر از خودش و پدر و مادرش و خانواده اش و فرزندانش و همه مردم، محبوب تر باشم، و نیز از انس بن مالک روایت شده است که مردی از صحرانشینان خدمت پیامبر (ص) رسیده و عرض کرد: ای پیامبر؛ قیامت کی فرامی رسد؟
پس پیامبر فرمود: چه چیزی برای آن مهیا کرده ای؟
آن مرد عرض کرد: به خدا سوگند کارِ زیادی مانند نماز و روزه برای قیامت مهیا نساخته ام جز اینکه خدای متعال و پیامبرش را دوست می دارم.
پس پیامبر اکرم (ص) فرمودند: ای پیرمرد، بدان که آدمی با هر چه آن را دوست می دارد محشور می گردد، (و اگر تو دوست دار واقعی ما باشی، با ما محشور می گردی و از قیامت ترسی نداشته باش).

منابع:
1- علامه مجلسی. بحارالانوار، ج17: 13؛ ج22: 87.
2- رسولی محلاتی. راهنمای بهشت: 140- 141.

نزدیک ترین مردم به خدا و رسول او کسی است که آغازگر سلام باشد.پیامبر اکرم

همیشه در سلام کردن مقدم بر دیگران بودند.

هر وقت بر افراد وارد می شدند، قبل از اینکه آنان سلام کنند، ایشان سلام می کردند.

امام با آن عظمت که تمام قدرت ها از شنیدن نامشان به وحشت می افتادند

آن قدر رئوف و مهربان بودند که اگر با بچه ها مواجه می شدند

به آن ها سلام می کردند.

(نوه امام) / کتاب زندگی به سبک روح الله