رهبر انقلاب: عاشورا يك حادثه‌ى تاريخىِ صرف نبود؛ عاشورا يك فرهنگ، يك جريان مستمر و يك سرمشق دائمى براى امت اسلام بود.۱۳۸۴/۱۱/۰۵

امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند: هیچ مسلمانی به قصد خشنودی خدا به مسلمانی دیگر قرض نمی‌دهد٬ مگر آنکه خدا ثواب صدقه برای او محاسبه می‌کند تا اینکه مالش به او بازگردد.

مفاتیح الحیات، ص ۲۸۵، بخش قرض دادن به مسلمان

هر یک از روزهای دهه اول محرم به یک عنوان که غالبا نام شهدای کربلا است، مشهور گردیده و ستایشگران اهل بیت(ع) با ذکر مصائب صاحب نام آن روز به عنوان مقدمه، عزای حضرت اباعبدالله الحسین(ع)را اقامه می نمایند. بنا بر سنت روضه خوانی معمول روز هفتم روز ذکر مصائب حضرت علی اصغر(ع) است؛ آن شیرخواره کربلا که امام حسین(ع) در سخنرانی شب عاشورا در جمع اصحاب خویش نسبت به مصائبی که فردا در انتظارشان خواهد بود خبر داد و فرمود که حتی علی اصغر شیرخوار نیز کشته خواهد شد.

در این مجلس بود که قاسم بن حسن(ع) برخاست و گفت: «آیا من هم کشته خواهم شد». پس امام(ع) از باب دلسوزی به او فرمود: «ای پسر برادرم! مرگ در نزد تو چگونه است؟» گفت: «یا عم احلی من العسل؛ ای عمو مرگ در نزدم شیرین تر از عسل است.» امام(ع) فرمود: «عمو به فدای تو باد؛ بله به خدا قسم مرگ شیرین است. آری تو نیز کشته خواهی شد آن هم پس از رنجی سخت، و پسرم عبدالله[رضیع] نیز کشته خواهد شد.»

صفحات: 1· 2

مراسم عزاداري امام حسین(ع) تاريخچه‏‏ ای بسیار طولاني دارد، گفته اند که ريشه آن به عزاداري اوليه طايفه بني اسد برمی گردد كه هنگام دفن شهداي كربلا بر سر مزار آنان آمدند و شروع به مويه و زاری كردند و اشك ريختند تا اینکه شيعيان اجازه پیدا کردند در دوره ديلميان و صفويه عزاداری هایشان را آشكار برگزار کنند و کم کم شکل عزاداری ها تغییر کرد. مجالس گریه و مویه ای که در دوره های قدیم برای شهدا برگزار می شد، جای خود را به مراسمی داد که پیچیدگی آن در دوران قاجار به اوج رسيد.

در سال نهصد قمري هم ملاحسين كاشفي هراتي با استفاده از مقاتل مختلف و كتب تاريخي كتابي به نام “روضه‏الشهداء” تدوين كرد و آن را وقف عام كرد و چون تنها كتاب و معتبرترين نيز بود به زودي بین مردم مشهور شد و هر كسي كه مراسم عزاداري داشت از روي آن كتاب براي مردم مي‏خواند و مردم گريه مي‏كردند به طوري كه اسم اين مراسم به روضه‏خواني و سپس به اختصار روضه ناميده شد.

تا جایی که هر کس سواد خواندن و نوشتن داشت می توانست از نوشته های این کتاب برای روضه خوانی استفاده کند، در تهران قدیم نیز وضع به همین صورت بود مراسم های مختلفی در ایام عاشورا و تاسوعا توسط مردم برگزار می شد که بخش مهمی از آن به نوحه خوانی و روضه خوانی و راه اندازی دسته های سینه زنی در کوچه و خیابان ها و تکیه و حسینه و امام زاده و گاهی بعضی از خانه ها می انجامید.

مردم و محلات و کوچه ها در این دو ماه كاملاً سياهپوش مي‏شدند، در اين ايام هر كار و عمل زشت از ميان بیشتر مردم رخت بربسته و هر يك به طريقي كوشش در اصلاح اعمال ناپسند خود حداقل در طي اين دو ماه مي‏كرد. شوخي و خنده و تفريح و مزاح و خوشگذراني و عيش و نوش در اين ايام پسنديده نبود و سرود و شادماني را دشمني با امام حسين(ع) مي‏دانستند. در اين دو ماه حتي عقد و نكاح و عروسي نيز تعطيل می شد و آن را شوم و بد عاقبت مي‏ دانستند چنانكه اكنون نيز چنين است.