پرسش:

کدام یک از مصایب و سختى‏هاى دنیا را ابتلای الاهى بدانیم و کدام یک را عقوبت کار ناپسند خویش؟ راه تمییز کدام است؟

پاسخ:
با سلام و ادب

انسان طبیعتاً به گونه ‏اى است که اگر به خود وانهاده شود و هیچ مشکل و سختى خاصى نداشته باشد، به خود مغرور شده و به تکبر و استکبار کشیده شده، از عواقب سوء عملکرد خود و پیشامدهاى بعدى غافل مى‏شود. براى پیشگیرى از این معضل، حکمت الاهى اقتضا نموده که زندگى دنیوى انسان محفوف به ضعف‏ها و گرفتارى‏ها و مشکلاتى طبیعى، یا خود ساخته انسان باشد، از این رو حوادثى؛ چون بیمارى‏ها، مرگ و معلولیت‏ها، فقر و غنا، سیل و زلزله و طوفان و آتش فشان، حشرات موذى و حیوانات درنده و … را بر جسم انسان محیط نموده و نفس او را با عقل و شهوت، هادیان الاهى از یکسو، و شیطان و خناسان انسى از سوى دیگر، و محدودیت در دنیا و لزوم علم و ایمان به غیب درگیر نموده است. مقابله انسان با معضلات جسمانى و نفسانى‏اش مکوّن شخصیت و هویّت او مى‏ گردند. عقل و فطرت از درون و انبیا و اولیای الاهى از برون هدایتگر او به سوى موضع گیرى صحیح و دست یابى به کمال انسانیت‏اند و شهوات حیوانى و امیال و آروزهاى دراز از درون و شیاطین جنى و انسى از برون رهزن سعادت اویند، تا گل سر سبد آفرینش خود راه خود را برگزیند؛ زیرا قضاى الاهى بر اختیار او قرار گرفته است و انسان گریزى از این امور ندارد!

صفحات: 1· 2

فضايل كلي ماه رمضان
در بين ماه هاي سال قمري، ماه مبارك رمضان، از قداست و جايگاه ويژه اي برخوردار است چنانكه در دعاي مخصوص آن مي خوانيم: «… و هذا شهر عظمته و كرمته و شرفته و فضلته علي الشهور…»؛ (اقبال الاعمال/24) «و رمضان، ماهي است كه او را عظمت و كرامت و شرافت، و فضيلت دادي، نسبت به ماه هاي ديگر.»
رسول خدا(ص) مي فرمايد: «اگر كسي در اين ماه، يك آيه از قرآن، تلاوت كند، ثوابش مثل كسي است كه در غير ماه رمضان، يك بار قرآن را ختم كرده باشد.»(امالي صدوق/93) از امام صادق(ع) نيز نقل شده است: «هركس در ماه رمضان، صدقه اي بدهد خداوند هفتاد نوع، بلا را از او دور مي كند.» (بحار/ 93/316)
حضرت علي(ع) از پيامبر خاتم(ص) نقل مي فرمايد: «هيچ مؤمني نيست كه ماه رمضان را، به حساب خدا، روزه بگيرد، مگر آن كه خداي تبارك و تعالي، هفت خصلت را براي او لازم گرداند، هرچه حرام در پيكرش باشد محو و ذوب گرداند. به رحمت خداي عزوجل نزديك مي شود. (با روزه خويش) خطاي پدرش حضرت آدم را مي پوشاند. خداوند لحظات جان دادن را، براي او، آسان كند. از گرسنگي و تشنگي روز قيامت در امان است. خداي عزوجل از خوراكي هاي لذيذ بهشتي او را نصيب دهد. و بالاخره خداي عزوجل، برائت و بيزاري از آتش دوزخ را به او عطا فرمايد. (پرسش كننده در اين حديث مفصل، عالم يهودي بود) كه عرض كرد راست گفتي اي محمد.» (من لايحضر صدوق/2/74)
ماه مبارك رمضان علاوه بر اين كه ماه عبوديت و بندگي، و ماه غفران و رحمت الهي است، از جهات ديگر نيز حائز اهميت است:
1) ماه نزول قرآن
اولين ويژگي و امتياز ماه مبارك رمضان، نزول قرآن كريم بر قلب نازنين پيامبر خدا(ص) براي نجات و هدايت انسان ها در اين ماه پربركت است چنانكه خداي سبحان مي فرمايد: «ماه رمضان، ماهي است كه قرآن به عنوان راهنمايي مردم و نشانه هاي هدايت و فرق ميان حق و باطل در آن، نازل شده است.» (بقره/185) در آيه ديگر مي فرمايد: «ما قرآن را در شب مبارك فرو فرستاديم.»(دخان/2)
2) شب قدر و تعيين سرنوشت
دومين ويژگي كه باعث فضيلت ماه مبارك رمضان شده است، قرارگرفتن شب قدر و تعيين سرنوشت، در اين ماه نوراني است. چنانكه در سوره قدر مي خوانيم: «ما آن ]قرآن[ را، در شب قدر، نازل كرديم. و تو، چه مي داني شب قدر چيست؟ شب قدر ]در مقام و مرتبه[ از هزار ماه، بهتر و بالاتر است. ظاهراً مراد از قدر، تقدير و تعيين و اندازه گيري است، خداي تعالي در آن شب، حوادث يكسال ]از آن شب تا شب قدر سال آينده[ را تقدير مي نمايد، زنگي و مرگ، رزق ، سعادت و شقاوت و چيزهايي از اين قبيل را مقدر مي سازد. (تفسير الميزان ذيل آيه)

صفحات: 1· 2

امام رضا (ع) در خصوص ماه رمضان فرموده اند:
« خوبی ها در ماه رمضان پذیرفته شده و بدی ها بخشیده می شود هر کس یک آیه از قرآن در ماه رمضان تلاوت کند مثل آن است که تمام قرآن را در ماههای دیگر تلاوت کند و هر کس به چهره برادر مومن خود لبخند بزند در قیامت وی نیز بر چهره او لبخند می زند و او را بشارت به بهشت می دهد و هر کس در این ماه مومنی را کمک کند خداوند او را هنگام عبور از صراط هنگامی که قدمها می لرزد کمک خواهد کرد و هر کس در این ماه غضب خود را باز دارد خداوند غضب خود را از او باز می دارد و هر کس گرفتاری را کمک کند خداوند روز قیامت که روز فزع اکبر است کمک خواهد کرد و هر کس در این ماه رمضان مظلومی را کمک کند خداوند او را در دنیا و قیامت کمک می کند.ماه رمضان ماه برکت و ماه رحمت و ماه مغفرت و توبه و بازگشت است و هر کس در ماه رمضان بخشیده نشود در چه ماهی آمرزیده خواهد شد؟پس خداوند را بخوانید و از او بخواهید که روزهایتان را قبول کند و عمرتان را طولانی قرار دهد و شما را موفق به طاعت ودوری از معصیت گرداند که او بهترین مسئول است.»
روزه و رمضان از منظر حضرت رضا علیه السلام
امام رضا(علیه السلام) در فلسفه و دلائل وجوب روزه مى‏فرماید: « انما امروا بالصوم لکى یعرفوا الم الجوع و العطش، فیستدلوا على فقر الآخرة، و لیکون الصائم خاشعا ذلیلا مستکینا ماجورا و محتسبا عارفا، صابرا على ما اصابه من الجوع و العطش، فیستوجب الثواب مع ما فیه من الامساک عن الشهوات و یکون ذلک واعظا لهم فى العاجل و رائضا لهم على اداء ما کلفهم و دلیلا لهم فى الآجل و لیعرفوا شدة مبلغ ذلک على اهل الفقر و المسکنة فى الدنیا فیؤدوا الیهم ما افترض الله لهم فى اموالهم‏ » ( وسائل الشیعه، ج 7، ص 4 )
وقتى از حضرت درباره فلسفه روزه مى‏پرسند، مى‏فرماید: همانا (مردم) مامور به روزه شدند تا بشناسند درد و ناگواریهاى گرسنگى و تشنگى را، و آنگاه استدلال کنند بر سختیهاى گرسنگى و تشنگى و فقر آخرت، (که پیامبر صلى الله علیه و آله در خطبه شعبانیه مى‏فرمود: و اذکروا بجوعکم و عطشکم جوع یوم القیمة و عطشة، یاد آورید از گرسنگى و تشنگى روزه داریتان گرسنگیها و تشنگیهاى روز قیامت را، که این یادآورى انسان را به فکر تدارک قیامت مى‏اندازد که تا سعى کند، جد و جهد بیشترى در کسب رضاى خداوند و کمک به مخلوق ضعیفش بنماید و آنان را از امکانات مادى و غیر مادى خویش بهره‏ مند سازد).

صفحات: 1· 2

صفحات: 1· 2

آیا شب قدر برای همه یک شب است یا هر کس شب قدر خود را دارد ؟ آیا مبارک بودن شب قدر امری مستقل از شخص و حالات شخص است یا این که بستگی به آن دارد ؟

حجت الاسلام والمسلمین انصاریان در پاسخ به این سوالات می‌گوید:

صفحات: 1· 2