همان گونه که پیش از این گفتیم ، حیا ، رابطه تنگاتنگى با مفهوم پوشش و پوشیدگى دارد

و در این آیه شریف ، براى تبیین ماهیت روابط صحیح در زندگى زناشویى ، از تعبیر لباس و پوشش استفاده شده است . الگوى صحیح رابطه زناشویى ، مبتنى بر پوشیدگى ، حیا و وقار زن و شوهر در برخورد با یکدیگر است . در این شکل از رابطه ، هر یک از طرفین ، پوشش دیگرى است و مایه شرمسارى و آبروریزى او نمى‏گردد ، برخوردى دریده و برهنه با دیگرى ندارد و نه تنها پرده حُجب و حیا را نمى‏دَرَد ، بلکه خود ، پوششى براى وى مى‏شود .

این آیه ، سخنى فراتر از رعایت حرمت همسر دارد . نمى‏گوید هر یک پوششى از حیا بر رفتار خود بپوشد تا به دیگرى آسیبى نرساند ؛ بلکه مى‏گوید بهتر است هر کدام ، خود ، پوشش دیگرى باشند ؛ زن ، پوشش مرد باشد و مرد ، پوشش زن . در این جا با پدیده‏اى به نام « پوشش براى دیگرى » رو به رو هستیم . قرآن کریم نمى‏گوید که بهتر است به حریم دیگرى تعرّض نکنى و احترام وى را نگه دارى ؛ بلکه فراتر از آن ، مى‏گوید تو خود ، مایه حرمت و آبروى وى باش .

این حقیقت ، وقتى روشن‏تر مى‏شود که خانواده را در برابر دیگران تصوّر کنیم . در رابطه مبتنى بر حیا ، هر یک از زن و شوهر ، در برابر دیگران ، پوششى براى دیگرى است . زن ، شوهر خود را مى‏پوشاند و شوهر ، همسر خود را ؛ و این ، یعنى حفظ کردن حرمت و آبروى دیگرى در برابر دیگران . کسى که از همسر خود نزد دیگران بدگویى مى‏کند ، پوششى براى همسر خود نیست .

به بیان دیگر ، در واقع ، آبروى اجتماعى هر یک از همسران در دست دیگرى است و کسى که آبروى همسر خود را نگه ندارد ، گویا پوششى براى وى نبوده است ، همان گونه که وقتى انسانِ بى‏حیایى آبروى خود را مى‏برد ، در حقیقت ، به دست خود ، پوشش حرمت خویش را دریده است . در زندگى زناشویى نیز وقتى کسى آبروى همسر خود را مى‏بَرد ، در حقیقت ، پرده حرمت او را دریده است . این ویژگىِ زندگى مشترک است که پرده حرمت هر یک در دست دیگرى است ، نه در دست خود او .

حیای باردارى

مسئله دیگر ، باردار شدن زن است که موجب شرم مى‏گردد . این شرم را «شرم باردارى» مى‏گویند . احتمالاً باردارى همیشه براى زنان همراه با شرم باشد ؛ امّا اولین بار از شدّت بیشترى برخوردار است . از آشکار شدن اوّلین نشانه‏هاى باردارى ، اضطراب و تشویش زن ، آغاز مى ‏شود . در چنین مواردى ، رفت و آمدها کاهش مى‏یابد و زن سعى مى‏کند کمتر در دیدِ دیگران حاضر شود . درباره حضرت مریم علیهاالسلام نقل شده که پس از باردار شدن ، به خاطر شرم از مردم ، از میان آنان خارج شد . ^۲ با پشت سر گذاشتن تجربه اوّل ، اوضاع ، کمى عادى مى‏شود و حیاى زن ، کمتر مى‏گردد و در تجربه‏هاى بعدى با حیاى کمترى مواجه خواهد شد .

خلاصه کلام ، این که پرده‏هاى حُجْب و حیا ، موانع بسیار خوبى براى جلوگیرى از ارتباط نادرست میان دختران و پسران است ؛ امّا هنگامى که بناست پیوندى مشروع میان دختر و پسرى برقرار شود ، دیگر تاریخ مصرف این بخش از کارکرد حیا ، تمام مى‏شود . در هر یک از مراحل ازدواج ، هر اقدامى که صورت مى‏گیرد ، با مقاومت حیا رو به رو مى‏شود ؛ امّا کم کم برطرف مى‏شود . باقى ماندن حیا ، باعث برقرار نشدن ارتباط میان همسران مى‏گردد و آنان را در حدّ غریبه‏هاى پیش از ازدواج ، نگه مى‏دارد . شکّى نیست این پرده‏ها که مأموریت خاصّى داشته‏اند و اکنون مأموریتشان رو به پایان است ، باید برداشته شوند ؛ امّا نکته مهمْ این است که : این کار چگونه باید انجام شود ؟ در عملیات کاهش حیا

باید دقّت شود که این کار ، خود ، متین و سنگین و باوقار باشد ، نه وقیحانه و بى‏شرمانه . به نمونه‏هایى از اقداماتى که مى‏تواند این عملیات را به طور سالم هدایت کند ، اشاره شد . راه‏هاى دیگرى نیز ممکن است وجود داشته باشد . مهم ، این است که این اصل ، رعایت شود و در کاستن از حیا ، رفتار بى‏شرمانه‏اى سر نزند .

نکته دیگر ، این که حیاى زن ، در مراحلى همچون مراسم عقد ، عروسى و بچّه دار شدن ، کاهش مى‏یابد . اولاً به نظر مى‏رسد این کاهش را در میان مردان نیز مى‏توان یافت . ثانیا به خوبى روشن است که این کاهش به معناى بى‏حیا شدن نیست ؛ بلکه به معناى برداشته شدن موانعى است که تاکنون مفید بوده‏اند ، ولى از این پس ، وجود آنها مى‏تواند در روند زندگى زناشویى اختلال ایجاد کند . اگر بنا باشد همه همسران در همان حیاى پیش از ازدواج باقى بمانند ، هیچ پیوند زناشویى‏اى برقرار نمى‏شود ، و اگر برقرار شود ، دوام نمى ‏یابد .

منبع :  برگرفته از کتاب پژوهشی در فرهنگ حیا،  پدیدآورنده : عباس پسندیده

صفحات: 1· 2