در عصر جدید که عصر پیشرفت علوم مختلف است می توان بحث تبلیغ دین که یکی از رسالت های مهم حوزه های علمیه است را از دریچه علوم مختلف انسانی همچون علم روانشناسی بررسی کرد و این علم می تواند با تحلیل رفتارها و فرایندهای روانی انسان در حیطه تبلیغ کمک شایانی به تبلیغ دین کند. علم روانشناسی چهار وظیفه توصیف، تبیین، پیش بینی، و تغییر رفتار را بر عهده دارد بنابر این می تواند فرایند های روانی انسان را در حیطه تبلیغات بر اساس چهار وظیفه بررسی و در تمام ارکان و عناصر تبلیغ اعم از درونی، برونی، فردی، اجتماعی و… اظهار نظر کند. در این نوشتار به بررسی ویزگی درونی مبلّغ و نحوه اثر گذاری آن می پردازیم.

۱- مشاهده گری قوی باشد

مشاهده تک‌تک افراد، به صورت بالینی برای تشخیص نابهنجاری‌ها، آن‌گونه که در روان‌شناسی بالینی از آن بهره برده می‌شود، مورد نیاز مبلّغ نیست، اما در روابط بین فردی، جایگاه مهمی دارد. بنابراین توانایی مشاهده دقیق به معنای عام، از ضروریات کار مبلّغ است. مبلّغ نیاز دارد که به محض ورود به حوزه تبلیغاتی خود، با اولین مشاهداتش، اطلاعات بسیاری به دست آورد. او اگر مشاهده‌گر خوبی باشد، از در و دیوار، کوچه و خیابان، نوع لباس پوشیدن مردم، نوع مغازه‌ها و مشتریان آن ها و… مطالبی از قبیل، بافت جمعیتی، فرهنگ شهری و روستایی، سطح سواد، سطح دین‌داری مردم، نیازهای فرهنگی و دینی آنان، آداب معاشرت آنان، و…را به دست می‌آورد.
کسب مهارت در مشاهده‌گری کاری مشکل است. یکی از مشکلات این است که تمایلات و تعصبات مشاهده کننده، در دیدن یا ندیدن بعضی جزئیات دخالت کرده؛ در نتیجه، ارزیابی‌اش را غیرعینی می‌سازد. اشکال دیگر به نمونه‌گیری و تعمیم دادن نتایج مربوط می‌شود. اشکال سوم به تفسیر ناصحیح و ذهنی بر می‌گردد. طبیعی بودن فعالییت مشاهده شوندگان و بی‌خبر بودن آنان از این موضوع نیز یک ضرورت است، که فراهم کردن آن گاهی مشکل است. علاوه بر همه این ها نتایج مشاهده، ارزش مطلق ندارند، بلکه باید با شیوه‌های دیگر تأیید و تکمیل شوند.

صفحات: 1· 2