15 خرداد، ظهور گفتمان تازه در جنبش هاي اجتماعي ايران
بازخواني رويدادهاي تاريخي بر مبناي رابطه متن و زمينه متن به عنوان روش تحليل گفتمان، يكي از راه هاي نقد رخدادهاي تاريخي است. اين روش در حال حاضر در بسياري از پژوهش هاي اجتماعي و تاريخي استفاده مي شود. در اين مقاله يكي از فرازهاي مهم تاريخ معاصر ايران يعني سخنراني تاريخي امام خميني در فرودين سال 1343 كه موجب تبعيد معظم له از ايران شد بر اساس روش تحليل گفتمان مطالعه و بررسي مي شود.
كليد واژه ها: تحليل گفتمان، 15 خرداد، جنبش هاي اجتماعي، ايران.
اشاره
اما اين روش براي ما مسلمانان (به ويژه شيعيان) كه قرن هاست با استنباط احكام شرعي و تفسير سر و كار داريم و مي دانيم كه بدون آشنايي با علم اصول و قواعد عمومي آن نمي توانيم به وادي فقه وفقاهت، تفسير قرآن و كلام معصومين و نگهداري فضاي عمومي زندگي مسلمانان گام بگذاريم و در محدوده متون پژوهش كنيم، روش ناآشنايي نيست.
مگر مي توان بدون شناخت دقيق مباني استنباط و چگونگي استنباط احكام با توجه به اين همه دگرگوني هايي كه در پرتو زمان و پيشرفت علوم و نوآوري هاي بشري و بروز مسائل مستحدثه در حيات اجتماعي بشر پيدا شده است به فهم احكام نائل آمد؟
مسلمانان از بدو پيدايش اسلام به پيروزي ازبزرگان دين درگير قواعد كلي استنباط و تطبيق آن با موارد جزئي بودند و مي دانستند كه اين عمل بدون تحقيق و پژوهش در بسترها، زمينه ها، دلالت ها، رابطه هاي زباني و گفتاري متن و بسياري از اصول كلي ممكن نيست، اصولي كه امروزه در قالب اعلم اصول و اصطلاحات آن مورد بحث قرار مي گيرد. اگر چه مسلمانان اغلب از قواعد و اصطلاحات اصولي در فهم متون ديني، به خصوص فقه و تفسيراستفاده كرده اند اما علم اصول قبل از آنكه علم تفكر فقهي باشد، علم فهم متون و زمينه ها و دلالت ها و رابطه هاي آن به صورت عمومي است و اين همان چيزي است كه امروزه بخشي از آن به عنوان «تحليل گفتمان» مطرح است.
در هر صورت بهره گيري از اين روش در فهم متون و رخدادها يك سنت حسنه است و بايد خوشحال شد كه پاره اي از محققان ما با استفاده از اين روش به سراغ متون تاريخي آمده اند. نويسنده مقاله حاضر تلاش كرده است با استفاده از روش «تحليل گفتمان» يكي از سخنراني هاي تاريخي امام را در زمينه هاي جنبش 15 خرداد سال 1342 به عنوان ظهور يك گفتمان جديد در جنبش هاي اسلامي اجتماعي و سياسي ايران معاصر تجزيه و تحليل كند.
سخنراني معروف امام در فروردين سال 1343 كه براي اولين بار اركان نظام شاهنشاهي و زمينه هاي آن را در ايران مورد ترديد قرار مي دهد و موجب تبعيد معظم له از ايران مي شود تاكنون به ندرت به عنوان يك رخداد تاريخي در قالب «تحليل گفتمان» مورد توجه محققان تاريخ معاصر ايران بوده است. اميد است اين مقاله فتح بابي اين گونه پژوهش ها باشد.
صفحات: 1· 2
امام سجاد(ع)؛ امامی درون گرا یا تحول خواه
در میان آثاری که در مورد ائمه اطهار و به صورت مشخص تر درباره امام سجاد (ع) نوشته شده و توانسته باشد اجزاء مختلف زندگی ایشان را به صورتی منسجم در کنار هم قرار داده باشد می توان به کتاب «انسان 250 ساله» اشاره نمود. این کتاب مشتمل بر بیانات مقام معظم رهبری درباره زندگی سیاسی-مبارزاتی ائمه معصومین علیهم السلام می باشد. این اثر در واقع «یک فرا تحلیل تاریخی است؛ که به جای شرح و تفصیل وقایع زندگی ائمه، نگاهی کل گرا به زندگی هر یک از معصومین باتوجه به بستر تاریخی دوره مربوطه و در راستای مقصود واحدی که همه ی این بزرگواران دنبال می کردند ارائه می دهد.»( انسان 250 ساله، ص10)[1] در این نوشته سعی شده تا چکیده ای منسجم از فصولی که فضای پس از حادثه عظیم کربلا و دوران امامت امام سجاد را تبیین نموده ارائه نماییم.
ایده اصلی رهبری انقلاب این است که اساسا برای اینکه سیره ی هر فردی به معنای واقعی آن روشن شود لازم است تا جهت گیری کلی او مشخص گردد. در سایه مشخص شدن این گرایش کلی است که حوادث جزئی معنی می یابد.به همین دلیل برای درک صحیح اقداماتی که بعضا در سیره معصومین منسجم به نظر نمی رسند لازم است تا آن جهت گیری کلی آنان را درک کنیم. و آن جهت گیری کلی تلاش برای برپایی حکومت اسلامی است. در حقیقت ایشان با این ایده، یک چارچوب تحلیلی برای مطالعه سیره معصومین ارائه می دهند تا به کمک آن بتوان به درک عمیق تری از زندگانی معصومین نائل آمد.
این جهت کلی درباره امام سجاد(ع) نیز صادق است. یعنی تمامی اقدامات ایشان از جمله دعاها و مناجات ها و مواضع ایشان در قبال دوستان و دشمنان، تمامی معنایی سیاسی یافته و قدمی در راستای تشکیل حکومت می باشد. برای بررسی زندگانی حضرت در گام نخست می توان دوران ایشان را به دلیل تفاوت روشی حضرت به دو دوره تقسیم نمود: دوران اولیه؛ کوتاه و انقلابی – دوران ثانویه؛ طولانی، ملایم و ریشهدار.
1- دوران اولیه: کوتاه و انقلابی
منظور دوران اسارت حضرت می باشد که پس از واقعه عظیم عاشورا شروع می شود. امام را در این دوره «به صورت یک انقلابی پرخروشی می بینید که کمترین سخنی را تحمل نمی کند و در برابر چشم همه، پاسخ های دندان شکن به دشمنان مقتدر خود می دهد.»(ص170) در برابر عبید الله بن زیاد به نحوی سخن می راند که او قصد جان ایشان را می نماید. «در شام، چه در مجلس یزید و چه در مسجد در برابر انبوه جمعیت، حقایق را با روشن ترین بیان برملا می کند، و این گفتار ها و خطبه ها متضمن حقانیت اهل بیت برای خلافت، و افشای جنایت های دستگاه حاکم موجود، و هشدار تلخ و زننده به آن مردم غافل و ناآگاه است.»(ص170) زبان تند و برنده و صریح حضرت در این دوره از آن روست که زمینه ی کار و فعالیت خود در آینده را مهیا کند. و آن زمینه، هک شدن تمامی آنچه که بر حسین (ع) و یارانش در عاشورا روا داشته شد، در اذهان مردمان آن روزگار بود. ایشان با گسترش پیام شهادت غریبانه اباعبدالله شوره زار قلب های مردمان روزگار خویش را آماده می نمایند تا امکان پاشیدن دوباره بزرهای معارف الهی در آنان فراهم آید.
صفحات: 1· 2
سکان رهبری کشور در دستان "خمینی" دیگر
روز 14خرداد روزی است که برای ایرانی ها هیچ وقت فراموش نمی شود؛ روز رحلت معمار کبیر انقلاب حضرت امام خمینی(ره) روزی که ایرانی ها احساس کردند دیگر پدر ندارند.
اما بعد از رحلت امام دشمنان بار دیگر نقشههای شومی را در سر پروراندند؛اما با انتخاب حضرت آیتالله خامنهای که انتخابی به حق و شایسته توسط خبرگان رهبری بود این نقشه ها نقش بر آب شد.
از آنجایی که همیشه منافقین و دشمنان اسلام قصد ضربه زدن به انقلاب اسلامی داشته و دارند و مخصوصا در آن زمان حساس و تصور اینکه کسی نیست که بتواند جایگزین حضرت امام(ره) شود؛ بار دیگر شروع به توطئه کردند.
در آن زمانی که ایران داغ دار از دست دادن رهبر و راهنمایی چون حضرت امام (ره)بود مجلس خبرگان رهبری با درایت و تدبیر آیت الله خامنه ای را انتخاب می کند و ایشان با کسب رای اعضای مجلس خبرگان رهبری در جلسه ای فوق العاده پس از قرائت وصیتنامه امام خمینى سکان رهبری کشور را در دست میگیرند.
در حال حاضر و بعد از گذشت بیش از 25 سال از ارتحال امام خمینی می بینیم که حضرت آیت الله خامنه ای در بسیاری از شاخصهها شبیه و نزدیک به بنیانگذار انقلاب اسلامی هستند.
صلاحیت اخلاقى مقام معظم رهبرى نیز از امورى است که در رفتار و عملکردهاى فردى و اجتماعى ایشان -از زمان کودکى، جوانى و مبارزات سیاسى و نیز مسؤولیتهاى متعددى که در بعد از انقلاب در شرایط حساس داشتهاند به روشنى قابل اثبات است چنانکه آیت الله العظمى بهاء الدینى (رضوان الله علیه) از علما و عرفای بزرگ معاصر می فرمایند: « …از همان زمان، رهبرى را در آقاى خامنهاى مىدیدم، چرا که ایشان ذخیره الهى براى بعد از امام بود.باید او را در اهدافش یارى کنیم».
صفحات: 1· 2
پیام رهبر معظم انقلاب بهمناسبت تشییع پیکر ۲ شهید گمنام در دانشگاه الزهرا(س)
رهبر معظم انقلاب اسلامی در پی تشییع و تدفین 2 شهید گمنام در دانشگاه الزهرا(س) که امروز سهشنبه 13 خردادماه 93 انجام شد، پیامی صادر کردند. متن این پیام توسط حجت الاسلام والمسلمین محمدیان رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاههای سراسر کشور در مراسم تشییع قرائت شد، متن این پیام بهشرح زیر است:
“زنده نگهداشتن یاد گرامی شهیدان، زنده نگهداشتن آزادگی و فداکاری است و برای ملتی که چشم به افقهای بلند دوخته است این از برترین نیازها و ضرورتها است. از مدیران و دانشجویان آن دانشگاه بهخاطر تکریم پیکر شهدای عزیز تشکر میکنم".
93.3.12
“سید علی خامنهای”