یكی از اعمالی كه در ماه شعبان توصیه شده است، قرائت مناجات شعبانیه می‌باشد كه مورد تأكید ویژه بزرگان ما از جمله حضرت امام(ره) بوده است. قبل از ورود به بحث مناجات شعبانیه، درباره ماهیت و فلسفه دعا توضیح دهید.

ماهیت دعا و نجوا در درگاه الهی همان اظهار خضوع و كوچكی است. البته یك خضوع تكوینی وجود دارد كه ما چه بفهمیم و چه نفهمیم، چه قبول داشته باشیم چه نداشته باشیم همه موجودات به تعبیر قرآن كریم بنده خداوند متعال هستند و در آیات متعددی تسبیح موجودات مطرح شده است. اما انسان واجد مرتبه‌ای از خضوع و خشوع در برابر حق‌تعالی است كه موجودات دیگر فاقد آن هستند. حتی ملائكه به خداوند متعال اظهار داشتند ما تسبیح‌گر و تقدیس‌كننده تو هستیم پس سرّ خلقت انسان چیست؟ حق‌تعالی فرمود: «إِنِّی أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ»1 یعنی من چیزی از این انسان می‌دانم كه شما نمی‌دانید. به نظر بنده آن چیز همان خضوع آگاهانه است. همچنین خدای متعال در قرآن می‌فرماید اگر دعای شما نباشد خدا به شما اعتنایی ندارد.

دعا در دو قالب ظهور پیدا می‌كند؛ یكی قالب لفظ، دوم قالب توجه كه اصل دعا هم همین توجه است. كمال انسان این است كه بداند در روابط وجودی و در شئون گوناگون با چه حقیقتی مستقلاً مرتبط است. حقیقت دعا این است و الا معنایش این نیست كه حالا همواره انسان كتاب دعا باز بكند. اینكه در روایات آمده حضرت ابراهیم بسیار دعا كننده بود،به این معنا نیست كه همیشه كارهایش را رها می‌كرد و دعا می‌خواند،دعاهایی هم كه وارد شده برای رسیدن به حقیقت دعاست لذا ملاحظه می‌كنیم كه از ناحیه ائمه(ع) دعاهای متعددی آمده، هركدام هم یك زبانی دارد و برای شرایط خاص، چون انسان حالات مختلف دارد و هر كدام از این‌ها جایگاه خودش را دارد.

صفحات: 1· 2