مسیح به روایت سینما

شمایل نگاری و پرداختن به زندگی پیامبران به خصوص ساختن آثار زیستنامه ای با استناد به کتب دینی قوت گرفت و کار به جایی رسید که مارکسیست ولگرد ایتالیایی، پیر پائولوپازولینی،در تبعیت از این جریان و برای اینکه سینمای اروپا از قافله عقب نماند انجلیل به روایت متی را ساخت .

به گزارش گروه فرنگی مشرق - بعد از جنگ جهانی دوم در غرب به گواه تاریخ، حضوردر کلیسا به تدریج جایش را به سینما رفتن داد .در شرایط نا امیدانه دهه پنجاه میلادی و قبل از آغاز انقلاب صنعتی در آمریکا کمپانی های فیلمسازی سعی کردند با ساخت فیلمهایی که تم مذهبی دارد محتوای دینی را به سینما ها بیاورند.
شمایل نگاری و پرداختن به زندگی پیامبران به خصوص ساختن آثار زیستنامه ای با استناد به کتب دینی قوت گرفت و کار به جایی رسید که مارکسیست ولگرد ایتالیایی، پیر پائولوپازولینی،در تبعیت از این جریان و برای اینکه سینمای اروپا از قافله عقب نماند انجلیل به روایت متی را ساخت .
آنچه در پی خواهد نگاهی به متن و فرامتن آثاری است که در مورد حضرت مسیح (ع) ساخته شده است.

1- شاه شاهان (سیسیل ب دومیل) - مسیح از نگاه یه یهودی(تولید 1927)
زمانی نه چندان دور ، دسترسی به فیلمهای سینمای جهان از طریق اینترنت و سینماپیاده رو ممکن نبود .نگارنده به دلیل موقعیت حرفه ام به شبکه TCM و TNT (دو شبکه حرفه ای پخش فیلم ) دسترسی داشتم و به یاد می آورم هر سال در ایام تولد حضرت عیسی (ع) شبکه TMC فیلم پادشاه پادشاهان و TNT اقدام به پخش بن هور می کردند .
برای نخستین بار بود که توانستم به صورت کامل فیلم شاه شاهان را از این شبکه تماشا کنم و به هیچ وجه نمی دانستم که کارگردان این فیلم یکی از پدران سینمای کلاسیک است.در واقع این اثر غیر متعارف سیسیل بدمیل را می توان حماسه ای سینمایی در دوران صامت توصیف کرد .دومیل به عنوان یک یهودی در اثری صامت از جفایی که بزرگان یهود در حق مسیح (ع) روا داشته اند پرده برداری سینمایی می کند . البته باید این نکته را هم در نظر داشت ، چهار سال قبل از ساخت این فیلم در سال 1923 نخستین نسخه صامت ده فرمان را ساخته بود . بازگویی روایت بلند پروازانه از زندگی عیسی مسیح به صورت جدی با ساخت بن هور در دورانی محقق شد که صدا به سینما ورود پیدا کرده بود. دومیل در این فیلم داستانش را مثل روایت های آشنا در مورد حصرت عیسی صادقانه تعریف می کند . و موفق می شود داستان مسیح را با شیوه ای غیر متعارف در عصر سینمای صامت روایت کند.

محتوای قدرتمندانه فیلم شاه شاهان به خوبی فرم را تحت تاثیر قرار می دهد وهمچنان اتکای فیلم به نوع قصه پردازی اش بستگی دارد . فیلم با توجه به زمان ساخت آن از طراحی صحنه فوق العاده ای برخودار است .صحنه پردازی فیلم شاه شاهان مثل سامسون ودلیله تصنعی نیست و جلوه های ویژه اش مثل فیلم ده فرمان(نسخه 1956) آنچنان چشمگیر نیست اما اثر قابل اعتنایی است . فیلم را می توان کتابی مقدس برشمارد که تاکید فراوان بر جنبه های وارستگی حضرت عیسی (ع) دارد سالها بعد دومیل در گفتگویی در اواخر عمرش گفت حتما نباید با ایمان کاتولیک فیلمی در مورد مسیح ساخت .

2- بزرگ ترين داستان عالم (THE GREATEST STORY EVER TOLD)(تولید 1965) جورج استیونز

این فیلم يكي از پرهزينه‌ترين فيلم‌هاي تاريخ سينما در زمان خودش بود تا جاییکه كمپاني يونايتد آرتيستز را به مرز ورشكستگي رساند. ماكس فون‌سيدو، بازيگر بزرگ سينما، نقش حضرت مسيح را در فيلم بازي مي‌كند. فيلم داستان حضرت عيسي را از زمان تولد تا بازگشت به اورشليم و غسل تعميد توسط يحيي و به سلطنت رسيدن پيلاطس تصوير مي‌كند. طراحي صحنه و لباس فيلم هنوز هم چشمگيراست. اما متاسفانه استيونس نتوانسته داستانش را از سطح فراتر ببرد. نكته جالب اينكه هر چند امروز بازي فون‌سيدو يكي از نقاط قوت فيلم به شمار مي‌رود اما استيونس تمايل داشت كه ريچارد برتون نقش حضرت عيسي را بازي كند. «عيسي» (فون سيدو)، پسر «مريم» (مگواير)، رسالت خود را آغاز مي کند، حواريون خود را گرد مي آورد، معجزاتي صورت مي دهد و بر اثر خيانت «يهودا»، به دست سربازان رمي به صليب کشيده مي شود.

شستن گناه از یهودا، هیرود پادشاه یهودی از نکات قابل تامل فیلم به شمار می رود و کارگردان از زبان هیرود گناهان را به گردن پنتیوس پیلات می اندازد. در کنار این نوع جعل تاریخی ، جعل بزرگ تری هم صورت می گیرد ؛ در این فیلم مردم مسیح (ع) را به کفر گویی ، جادوگریی ، فتنه اگیزی و بی دینی متهم و محکوم می کنند و بر روی رای گیری شورای سهندرون به سرپرستی قیافا و هیرود تاثیر تعیین کننده می گذارند.

فيلمي بيست ميليون دلاری که به رغم پنج سال کار پر زحمت، بازيگراني نامدار، گروه فني آزموده، داستاني تضمين شده،… و اميدهاي بسيار، هم يونايتد آرتيستس را به مرز ورشکستگی کشاند و هم استيونس با سابقه را بر زمين زد.در تمام طول فیلم تنها به هنگام مصلوب شدن مسیح، در یک صحنه مریم بالباس های گران قیمت و آرایشی غلیظ و امروزی جلوی دوربین قرار می گیرد.این در حالی است که مسیح نیز با ریش مرتب (آنکادره) و چشمان سبز و موهای بور بر اساس مدلی هالیوودی به تصویر کشیده می شود. این تغییر ظاهری با تغییرات مفهومی بسیاری همراه است.

صفحات: 1· 2