سوم آن که توافق با چنین دوستی توافق عمیق و استوار است که هیچ گونه تردید و پیچیدگی بدان راه ندارد و همچون آفریده خدا فطری است.

بنابراین دلایل و نظایر آن، احادیث شریف اهمیت بسیاری برای پاس داشتن دوستان قدیمی قایل شده‏اند. پیامبر اکرم(ص) می‏فرماید: خداوند استمرار برادری قدیمی را دوست می‏دارد پس آن را ادامه دهید.(کنز العمال ص ۵۴). حضرت علی (ع) نیز می‏فرماید: از هر چیز جدید آن را برگزین و از میان برادران قدیمی‏ترین ایشان را انتخاب کن (غررالحکم).

هرگاه تصمیم خریدن خانه، ماشین و …. را داریم جدیدترین آنها را خریداری کنیم اما در مورد دوستان، قدیمی‏ترین آنها را باید برگزینیم. این بدان معنا نیست که دوستان جدیدی را به دست نیاوریم بلکه بدان معناست که باید دوستان قدیمی خود را حفظ کنیم و در کنار آن پیوندمان را با دوستان جدید ارزیابی کنیم تا ما در آنها و آنها در ما ذوب شوند و ما آنها و متقابلاً آنها ما را جذب کنند. پس دوستی حقیقی دوستی سالهاست نه دوستی چندروزه. حضرت علی(ع) می‎فرماید: از نشانه‏های کرامت نفس است گریه بر روزهای از دست رفته و ناله و زاری بر دوری از وطن و حفظ دوستان قدیمی.(بحارالانوار ج ۷۴ ص ۲۶۰).

گریه بر روزهای گذشته به جهت بهره نبردن به شکل صحیح از آن و زاری بر محل نشوو نما و محافظت از دوستان قدیمی از نشانه‏های مردانگی و کرامت نفس است. به همین سبب است که در وصیت داوود نبی به پسر خود سلیمان نبی آمده است که « فرزندم دوست قدیمی خود را مادامی که راهش را از تو کج نکرده به دوستی که از او استفاده می‎کنی تبدیل مکن و وجود یک دشمن را اندک مشمار و وجود هزار دوست را زیاد مپندار».

برخی از افراد امور را تنها در هنگام شکوفه کردن آن می‎خواهند و صبر نمی‎کنند تا این شکوفه بشکفد و دوستی را در اولین ملاقات می‎جویند بدون آن که بر مشکلات در دوستی شکیبایی ورزند به همین سبب خیلی زود خسته شده و دوستی را به دوست دیگر تبدیل می‏کنند تا آن که همگی را از دست می‎دهند این عادت موجب از دست دادن دوستان و فراری دادن یاران می‏گردد و مادامی که دوستانمان محبت خود را برای ما حفظ کرده‏اند نباید از آنها خسته شد و باید تا می‎توانیم به شمار دوستان خود بیفزاییم چنان که در حدیث آمده است: یک دشمن بسیار است و هزار دوست کم.

اسلام همان گونه که از ما می‎خواهد دوستان قدیمی را پاس داریم به حفظ دوستان پدرانمان نیز فرا می‏خواند پیامبر اکرم(ص) می‏فرماید: با دوستان پدرانتان قطع رابطه نکنید که نورتان به خاموشی می‎گراید.(بحارالانوار ج ۷۱ ص ۱۸۷).

باید نزد دوستان پدرانمان برویم و به عنوان امتداد خط دوستی آنها با پدرانمان با آنها ارتباط دوستی برقرار کنیم.
در حقیقت هنگامی که آدمی با دوستان پدر خود دوستی می‏ورزد با تاریخی پیوند برقرار می‎کند که پدرش قبلاً آن را آزموده است.

ارزش دوستی به استقامت در آن و ادامه دادن در آن است. همانگونه که اگر انسان نامه‏ای را تا نیمه بخواند و سپس آن را رها کند از آن سودی بر نمی‎گیرد یا درسی را که آغاز می‎کند و در نیمه راه آن را ترک می‎کند و در نتیجه طرفی نمی‏بندد. دوستی نیز اگر در نیمه راه رها گردد سودی از آن بر نمی‏خیزد و ارزش دوستی در استمرار بخشیدن به آن است.

اسلام همان گونه که از ما می‎خواهد تا از دوستان قدیمی خود خسته نشویم به ما دستور می‎دهد تا با کسانی که در دوستی خسته می‏شوند اتباط دوستی برقرار نکنیم. امام صادق(ع) می‏فرماید: به دوستی کسی که در دوستی تو خسته و مانده است اعتماد مکن زیرا هنگامی که بیش از هر زمان به او اعتماد داری رهایت می‏کند و هنگامی که بیش از هر زمان به او نزدیکی با تو قطع پیوند می‎کند. و نیز می‎فرماید: برای انسان خسته و مانده نه عملی است نه دوستی و نه بهره‏ای در این دنیا.

زندگی و روابط اجتماعی و دوستی‏ها بر اساس استقامت استوار است و کسی که نمی‏تواند بر آن شکیبایی ورزد نخواهد توانست دوستان بیشتری به دست آورد و آنها را افزایش دهد بلکه آنها را یکی پس از دیگری از دست خواهد داد. امام صادق(ع) می‏فرماید: خستگی، دوستی را به تباهی می‏کشاند.

بنابراین در زمینه دوستی ما نیازمند آنیم که به این توصیه عمل کنیم دوستان قدیمی را حفظ کنیم و در ایجاد دوستی‏های جدید خسته و مانده نگردیم. در دوستی ما نباید دوستان قدیمی خود را به فراموشی بسپاریم و نه او ما را از یاد ببرد هر چند زمانه میان ما جدایی انداخته و یکی از ما را از دیگری دور کرده باشد از این رو حکیمان فراموش کردن دوست را جفای به او شمرده‏اند و جفا بزرگترین ویران کننده بنای دوستی و مهمترین عامل جدایی افکن میان دوستان است از این رو ائمه اهل بیت(ع) به ما دستور داده‏اند به این که دوست پیوسته جویای حال دوست خود باشد و او را فراموش نکند.

صفحات: 1· 2